Concello

Historia

As parroquias que hoxe forman o municipio de Barro, durante o Antigo Réxime, e segundo se sinala no Censo de Floridablanca, pertencían todas elas á xurisdición de Peñaflor, na provincia de Santiago.

O que hoxe é o termo municipal de Barro formaba parte dun dos primeiros concellos constitucionais, concretamente do de Trasumia. E mesmo pertencía ao partido xudicial de Caldas de Reis, sendo en total nove os municipios que compoñían esta demarcación xudicial.

Unha vez feita a división de Galicia en catro provincias, no 1822 o concello de Trasumia permanece dentro do partido de Caldas de Reis, que pasa de nove a trece concellos. Este aumento de concellos é consecuencia do establecemento dunha nova fronteira interprovincial entre Vigo e Coruña, o río Ulla.

O concello constitucional de Trasumia foi suprimido como todos os demais polo Decreto de Fernando VII do 1° de outubro de 1823, volvendo estar vixente a organización do Antigo Réxime.

O R.D. do 23 de xullo de 1835 dispuxo a formación de novos concellos, nomeando o gobernador comisións nos partidos xudiciais que fixeren propostas para o seu arranxo. Os comisionados do partido xudicial de Caldas de Reis, fixeron a súa proposta o 23 de agosto de 1835 pola que o partido tería seis concellos, un deles o de Barro con sete parroquias e 2.459 hab. Constituída a Deputación provincial de Pontevedra, o expediente de arranxo pasou a informe da mesma, que llo encomendou ao deputado de cada partido, e o de Caldas, con data de 22 de xuño de 1836, fixo unha nova proposta aumentando en tres o número de concellos e nela, o que logo foi municipio de Barro, quedaba con seis parroquias que son as que agora ten.

Nesta nova delimitación perdía a parroquia de Romai en favor de Portas. No BOPP número 97 do 3 de decembro de 1836 figura polo partido xudicial de Caldas de Reis o novo Concello de Barro, da seguinte forma (Fariña Jamardo, X., 1990).

Barro, San Breixo (Capital no lugar de Porráns)
N° de veciños: 152
ídem de almas: 445
Electores parroquiais que corresponden: 2


Agudelo, San Martiño
N° de veciños: 98
ídem de almas: 306
Electores parroquiais que corresponden: 2


Valiñas, Santo André
N° de veciños: 61
ídem de almas: 221
Electores parroquiais que corresponden: 1


Curro, Santa María
N° de veciños: 78
ídem de almas: 228
Electores parroquiais que corresponden: 1


Perdecanai, Santa María
N° de veciños: 122
ídem de almas: 331
Electores parroquiais que corresponden: 2


A Portela, San Mamede
N° de veciños: 98
ídem de almas: 267
Electores parroquiais que corresponden: 1

No Dicionario de Madoz reitérase que a cabeceira do concello atópase en Porráns. E neste lugar de Porráns ou en Coruto mantívose no século pasado, pero desde o cordeiro 1900 figura en Santo Antoniño.

En realidade Coruto e Porráns son dúas entidades distintas da parroquia de Barro, polo que é de supoñer que a capital se trasladare dun lugar a outro, talvez en función do número de habitantes (Coruto ten 74 habitantes e Porráns 82) ou do lugar de residencia dos rexedores municipais. Non se coñece ningunha outra razón pola que se fixo este cambio da localización da capital desde Porráns a Santo Antoniño (a non ser pola maior proximidade a Pontevedra). Segundo Fariña Jamardo, X. Os Concellos Galegos.

Fonte:
Revista de Estudos Provinciais 16/2001
Ana Igrexas Eirín